Oscars 2016: Verdoken Pareltjes

Het stof van de Oscar-gekte is gaan liggen. Uw Reada cultuurrecensent zocht naar verdoken pareltjes, weg van de media-gekte. Er is namelijk zoveel meer aan de Oscars dan een prestigieuze Hollywoodfilm en een gerenommeerd acteur.

Kortfilms

In lang vervlogen tijden, toen de cinema’s voor het eerst in het straatbeeld verschenen, waren alle films kort, niet meer dan 20 minuten. Naarmate technologieën evolueerden en de interesses van het publiek veranderden, werden films langer. Op de dag van vandaag duren films soms drie uur. De ene vindt dat een verrijking en is blij dat hij langer naar een film kan kijken, de ander is niet gediend met langdradigheid.

Voor die tweede categorie is er de kortfilm, een film die maximum 40 minuten mag duren. Het concept is vergelijkbaar met een kortverhaal, waarbij je de actie sterk bundelt en inkort. Soms gaat een kortfilm zeer in detail over een bepaald onderwerp, maar veel vaker wordt een (mensen)leven samengevat in een half uur, wat een speciale beleving oplevert.

De winnaars van 2016

Academy Award for Best Live Action Short Film: STUTTERER

Academy Award for Best Animated Short Film: Bear Story

Ook tussen de andere genomineerden schuilde uitermate veel talent. Thema’s als de zoektocht naar het nut van het leven, de onzekerheid over de toekomst en vergankelijkheid kwamen aan bod. Filmjaar 2015-2016 ademt innovatie en diversiteit. Ook technologisch waren er enkele hoogstandjes.

Boy and the World

Boy and the World is een minimalistisch getekend verhaal dat begint met beelden van kleurige mandala’s. Ze vervagen en maken plaats voor de kleurrijke diversiteit van Brazilië. Je ziet de wereld door de ogen van de jongen Cuca, in alle jeugdigheid en kinderlijke fantasie, waarbij kleuren een primaire rol spelen. Bovendien vloeien werkelijkheden abrupt in elkaar over, wat symboliseert dat je als kind niet lang op één ding kan focussen.

Wanneer zijn vader het huis verlaat op zoek naar werk, stort Cuca’s wereld in. Hij besluit zijn vader te zoeken. In zijn zoektocht belandt hij in de ‘echte wereld’ van kapitalisme en industrie. Hij ziet de ellende van de bandarbeiders, die onderdrukt worden door rijke, louche fabrieksbazen. De jongen wordt een toeschouwer langs de zijlijn. Hij heeft het moeilijk met de werkelijkheid en het besef van de ware menselijke aard, die in geen enkel opzicht rijmt met zijn jeugdige, kleurrijke blik op de wereld. Op zijn tocht ontmoet hij talloze mensen, zoals een oude man die de loodzware arbeid met moeite aankan.

Het feit dat het een woordeloze film is, maakt het geheel nog indringender. Cuca laat zich gewillig meevoeren in de stroom van het leven, gedreven door zijn kinderlijke nieuwsgierigheid. Toch slaagt regisseur Abreu erin de film op te vullen met maatschappijkritiek en een politieke boodschap. Hij wil enerzijds de schoonheid van het Brazilië van weleer tonen en anderzijds de verwoestende invloed van de mens op de natuur en het leven. Melancholie en vergankelijkheid vervlechten zich in het verhaal en in Cuca’s levenswandel, waardoor Abreu je dwingt stil te staan bij het mirakel, maar ook het verdriet en gemis van opgroeien, in het besef dat je kindertijd nooit meer terugkomt en je gedoemd – of net gezegend – bent om te leven in de harde wereld van de volwassenen.

De primitieve tekenstijl draagt bij aan de indruk van de kinderlijke wereld, alsof Cuca zelf zijn ervaring achteraf op papier zet met allerlei potloden, penselen en wasco’s. De beelden op zich zijn al een kunst. Zelfs in zo’n simpele, getekende wereld, spint Abreu een ontroerend verhaal uit, dat nostalgie naar je kindertijd oproept. Boy and the World is  integraal met de hand getekend en neemt het met een budget van $400 000 op tegen de gigant Pixar, die maar liefst $175 miljoen spendeerde aan de productie van Inside Out. Toch is het resultaat op geen enkel vlak minderwaardig en dat is dan nog een understatement. Je leest het, ik vind dat deze film het beeldje had mogen ontvangen.

Inside Out

Inside Out is het tegenovergestelde van een verborgen pareltje. Pixar heeft kosten noch moeite gespaard om een meesterwerk voor jong en oud te maken. Het verhaal gaat over de manier van denken en beslissen van de mens. Een jong meisje moet verhuizen en heeft moeite om haar nieuwe thuis te aanvaarden. Het verhaal speelt zich zowel op het menselijke niveau af, als op het onderbewuste, waarbij emoties als verdriet, plezier en boosheid worden voorgesteld als figuurtjes.

Voor de jonge kijkertjes is het een eenvoudig en moraliserend verhaal. Er zitten echter talloze verdoken verwijzingen in naar de kunst, filosofie en psychologie. Bovendien bevat de film een cruciale en controversiële wijsheid: soms is verdriet essentieel om tot geluk te komen.

World of Tommorow

World of Tommorow is een tweede pareltje onder de genomineerden voor de animatiekortfilm. Het is een mash-up van heden en toekomst in een vormeloze ruimte. De 15 minuten durende tijdreis speelt met thema’s als de kindertijd, opgroeien en wat er in de toekomst nog van je overblijft. Esthetisch is het geen uitblinker, maar inhoudelijk zitten er enkele diepe waarheden in. Emily is een jong meisje dat bezocht wordt door haar ‘zelf van de derde generatie’. Ze vertelt met spijt over de mislukking van haar leven en de wereld waarin ze leeft. Ze heeft last van nostalgie en heimwee, maar vertelt toch apathisch over haar leven. Ze lijkt een robot te zijn of een onderdeel van de massamens. De kleine Emily begrijpt niets van de bizarre wereld die haar toekomstige zelf beschrijft. Zoals Emily niets begrijpt van de vreemde toekomstige wereld, zo ook kan de mens de wereld nu soms niet vatten.

That is the thing about the present, Emily:

You only appreciate it when it is the past.

The advice I can give you:

Do not lose time on daily  trivialities, do not dwell on petty detail.

Now is the envy of all of the dead.

STUTTERER

Een laatste die in het oog springt is STUTTERER. In deze aangrijpende kortfilm wordt het leven van een jonge schrijver die stottert uitgewerkt. De film duurt amper 13 minuten, maar slaagt er toch in een maatschappelijk thema vanuit een ander oogpunt weer te geven. Een eenzame typograaf met een spreekaandoening, maar een eloquente innerlijke stem, komt oog in oog te staan met zijn grootste angst.

Bear Story

Bear Story bouwt verder op de ‘kinderlijke’ stijl van de andere geanimeerde films. Een berenfamilie, die symbool staat voor de mensen, wordt van elkaar gescheiden door een circus dat de papa-beer ontvoert. Het verhaal heeft een typisch huil-plot, wat je al van in het begin aanvoelt. De achterliggende betekenis en aanklacht veranderen de zaak echter. Het verhaal is namelijk een politieke allegorie op het Pinochet regime van de jaren ‘70 in Chili, dat onmenselijk veel families verscheurde.

Terechte winnaars?

2015-2016 was een spectaculair kortfilmseizoen. Evoluties in thematiek en technologische vooruitgang zorgden voor een veranderend landschap dat tot mooie (en soms ook bizarre, experimentele) resultaten leidde.

In de categorie animatie trok Inside Out aan het langste eind. Naar mijn mening was dit een onterechte overwinning. Hoewel de film op alle vlakken mooi is uitgewerkt, brengt hij geen vernieuwing. Boy and the World echter is wel in een geheel nieuwe stijl gemaakt. Dat gewaagde maar geslaagde experiment had beloond moeten worden. De kapitalistische machine heeft de ambachtelijke kunstenaar overstemd.

Bij de live-action kortfilms was STUTTERER overduidelijk de topfavoriet en heeft het beeldje dan ook mee naar huis mogen nemen. Ook op talloze andere wedstrijden is de film als winnaar uit de bus gekomen.

De geanimeerde kortfilms hadden elk een troef, maar geen enkele blonk uit op alle vlakken. Bear Story koos de gemakkelijke weg en haalde daarmee de buit binnen, maar qua thematiek en inhoud verdiende World of Tommorow de overwinning evenzeer.

Leo mag dan alle camera’s op zich gericht hebben, de echte schoonheid en kunst van de films was dit jaar ergens helemaal anders te vinden.

 

door Pieter Decat

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.