Kwaadwillige utopie

Als ik een blik op de speelplaats werp, zie ik overal om me heen leerlingen op hun gsm tokkelen. Sociale media spelen tegenwoordig een belangrijke rol in het leven van het merendeel van de jongeren. Overal in de wereld hebben mensen een account op Facebook, Twitter, Instagram, Snapchat of andere sociale media. Velen beseffen echter niet goed wat ze allemaal vrijgeven op sociale media en het internet. Wist jij dat er algoritmes bestaan die aan de hand van zo’n 450 likes met grote zekerheid het aantal leden van jouw gezin, je geslacht en zelfs je politieke voorkeur kunnen bepalen? De kans is reëel dat Facebook een profiel van je heeft, ook al heb jij helemaal geen account op Facebook. Wat weten bedrijven van sociale media allemaal over mij? Met behulp van het driedelige programma ‘Facebook en ik’ van Canvas zal ik dat uit de doeken doen.

Hoewel ik zelf geen account heb op sociale media, heb ik toch de documentaire ‘Facebook en ik’ gekeken. Het was verbazingwekkend, zelfs angstaanjagend hoeveel Facebook over zijn gebruikers weet en te weten kan komen. Aan de universiteit van Antwerpen hebben politicologen een onderzoek uitgevoerd met meer dan 6 500 mensen die de professoren toegang hebben verleend tot hun likes en politieke voorkeur. Ook Tim Verheyden, van het programma ‘Facebook en ik’, heeft hen toegang gegeven. Slechts 450 likes hadden ze nodig om, met diverse algoritmes, met bijna 80% zekerheid vast te stellen welk geslacht hij heeft. Tevens konden ze zeggen dat hij geen kinderen heeft en, als kers op de taart, voorspelden ze zijn politieke voorkeur. Wanneer deze waardevolle informatie in handen komt van een politieke partij, kan deze gericht verkiezingscampagnes voeren. Ook bedrijven kunnen met deze informatie doelgericht reclame sturen. Facebook weet echter nog veel meer.

Als je niet wilt dat een bedrijf of partij zomaar jouw politieke mening en andere informatie door middel van algoritmes kan bepalen, kan je, zoals ik, zonder Facebook door het leven gaan. Maar al heb je geen account bij Facebook, toch is de kans groot dat het bedrijf een profiel van je heeft. Waarschijnlijk heb je op een of andere website al eens een logo van Facebook gezien, met de mogelijkheid om de pagina te delen. Achter dat logo zit een pixel, die detecteert hoeveel andere pixels er in het totaal op jouw scherm te vinden zijn en op die manier weet hij heel wat. De resolutie, zoals HD of UHD, wetende, kan hij de schermgrootte berekenen. Met die informatie kent bijvoorbeeld Facebook je budget. Heb je veel geld, dan koop je vermoedelijk een groot beeldscherm met een hoge resolutie, bijvoorbeeld een UHD-scherm van 32 inch.

Maar Facebook, Google of Instagram kunnen enkel een profiel van je opstellen als ze je computer herkennen. Elke laptop, desktop, server of smartphone heeft zijn eigen IP-adres dat enorm veel prijsgeeft. Zo kan de locatie van het toestel dat aan het IP-adres gelinkt is, afgeleid worden. Gelukkig valt dit te voorkomen. Op de website van C’t Magazine stootte ik op een zeer interessant artikel over de . ‘Tor’ komt van ‘The Onion Router’ en betekent ‘de uien router’. Websites kunnen, als je de browser gebruikt, je locatie niet achterhalen. Je zoekopdracht en IP-adres worden niet direct naar de website verzonden, maar naar een server van de Tor browser. Deze stuurt je zoekopdracht op zijn beurt weer door naar een andere server, enzoverder. Op deze manier is het onmogelijk om met een technische methode jouw IP-adres te traceren.

Toch is het voor de politie niet onmogelijk om criminelen bij de kraag te vatten. Ze doen dit niet door met technische kennis je IP-adres te achterhalen. Nee, ze maken gebruik van de menselijke zwakheid. De politie zal een account aanmaken bij een webshop op het dark web. Zo kunnen ze contacten leggen en infiltreren en maken ze een afspraak met een dealer. Dit is het moment waar de menselijke zwakheid aan bod komt. De verhandelde producten, zoals drugs of wapens, moeten aan de koper worden overhandigd. Hiervoor wordt op een bepaalde plaats afgesproken. De politie laat de dealer komen, om hem zo op te pakken. Heel deze theorie is geen hypothese, maar wordt wel degelijk toegepast door de politie.

Op het internet kan men drie delen onderscheiden. Ten eerste bestaat het surface web, zo vond ik in het tijdschrift Clickx van 23 april 2019. Op dit onderdeel staat alle informatie die je met Google kan zoeken. De tweede laag is het zogenaamde deep web. Hier bevindt zich alles wat je niet zomaar met een zoekmachine kan vinden. Je e-mails staan hier, want je wilt niet dat iedereen zomaar je mails kan lezen, net als alle informatie achter een account, abonnement of het internetbankieren. Tot slot is er nog het eerder genoemde darkweb, waar zich illegale markten met drugs, wapens en kinderporno bevinden. “In theorie”, schrijft Sven Van Herck in het artikel ‘Wat is het dark web?’, “is het niet illegaal om het dark web te bezoeken, maar je bent op elk moment slechts enkele klikken verwijderd van dingen die dat wel zijn.”

Naar mijn mening geeft het toch voordelen om een Tor browser te gebruiken. Zolang je je gezond verstand gebruikt, zal je nooit op lugubere websites komen. Het klopt dat op het darkweb criminelen hun sinistere acties uitvoeren, maar de Tor browser is enkel een medium om ontraceerbaar op het darkweb te komen. Er zijn nog andere toepassingen van Tor, zoals normaal gebruik op het surface web voor mensen – zoals ik – die gebrand zijn op hun privacy. Zelf surf ik thuis ook met de Tor browser, om mijn privacy (beter) te beschermen. Hoewel de Tor browser langzamer is dan een klassieke browser, zoals Firefox of Chrome, geeft het wel een bepaald gevoel van zekerheid en privacy. Natuurlijk kan ik niet testen of de Tor browser mijn privacy goed behoedt, maar ik ben ervan overtuigd dat er minder informatie over mij de ronde doet wanneer ik Tor gebruik. Dat wordt mede door het artikel van C’t magazine ondersteund, waar de werking van de browser uitgebreid uitgelegd wordt. De redacteur Noud van Kruysbergen schrijft over de vele afweersystemen tegen privacyschenders van de Tor browser. Zelfs de politie heeft het opgegeven om de protectie te omzeilen. Nu installeren ze spyware en andere Trojaanse paarden op het toestel van de verdachte.

Ik zou nog verder kunnen uitwijden over de methode van de Tor browser. Ook zou ik graag veel meer over Facebook en andere sociale media, virussen en gevaren op het internet willen schrijven, maar dat zou te ver van ons eerste onderwerp afdwalen. Over het internet kan ik enkel zeggen dat, wanneer je erg op privacy gebrand bent, je alleen maar het gebruik ervan kan afzweren. Gelukkig is er ook een ‘gulden middenweg’. Tor browser beweert dat de privacy van gebruikers de hoogste prioriteit heeft. Het gebruik van Tor brengt enkele nadelen met zich mee, langzamer zoeken bijvoorbeeld. Niettemin heeft de browser wel een hele procedure om jouw privacy te garanderen. Over Facebook kan ik louter zeggen dat je – en ik spreek uit ervaring – zonder problemen een ‘Facebookloos’ leven kan leiden.

Veel mensen denken dat het internet een utopie is, waar je over de hele wereld met elkaar kan communiceren. Helaas kennen zij maar een fractie van de waarheid. Menig bedrijf en politieke partij azen op gegevens van jou die je op het internet achterlaat. Bovendien zijn er ook criminelen die op het dark web illegale handelingen uitvoeren. De ‘utopie’ is enkel een schijnsel van een utopie, een kopie, waar in de schaduwen de harde realiteit heerst van wapens, geweld en drugs, maar meer nog van privacyschending. Illegale handel is maar een klein onderdeel van de duistere praktijken die op het internet uitgevoerd worden. Er zijn talloze mensen die op het dark web gestolen data verkopen of hun diensten aanbieden om gegevens te stelen. Zo moet je bijvoorbeeld maar 200 euro betalen om een pc te laten hacken. Tevens kan je een overvloedig aanbod aan bankgegevens vinden die bemachtigd zijn bij grote datalekken.


Geschreven door

Bastian Geibel

Een gedachte over “Kwaadwillige utopie

  1. Bedankt voor je artikel Bastian.
    Tor is eigenlijk ontwikkeld om journalisten en dissidenten in gebieden zonder vrije meningsuiting toch de kans te geven om op een veilige manier verslag uit te brengen. Jammer dat het criminele circuit ook zo geïnteresseerd is in de privacy die het netwerk biedt.
    Het hoeven trouwens niet altijd bedrijven of criminelen te zijn die achter je data gaan. Ook overheden zijn niet altijd even onschuldig. Wie graag hierover wat meer leest, kan ik het boek “The Snowden files” van Luke Harding aanraden. Het waargebeurde verhaal van Edward Snowden. Te vinden in de betere boekenwinkel en waarschijnlijk ergens op het dark web natuurlijk 🙂 – nee, let daar mee op: het is geen fijn oord en je bent inderdaad nergens meer dan twee klikken van strafbare feiten verwijderd.
    Je hoeft trouwens geen sociale media-account te hebben om slachtoffer van privacy-problemen te worden, zoals het onderzoek van de EU, aangehaald in volgend artikel , laat doorschemeren: https://www.computable.be/artikel/nieuws/security/6642398/5682740/privacywaakhond-onderzoekt-eu-contracten-microsoft.html

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.