Op dinsdagavond verander ik mijn profielfoto op Facebook. Een dag later heb ik lichte spijt. Allesbehalve kom ik terug op de boodschap achter het geheel zwarte vlak op mijn account. Zo betuig ik mijn steun aan de Black Lives Matter-beweging. Wel stoot ik vierentwintig uren later toevallig op onderstaande tekst van een mij onbekende kunstenaar, Vincent Tsang. Ik zie hierin meteen een gemiste kans om mijn foto wat toe te lichten. De Instagrampost slaat naar mijn gevoel namelijk nagels met koppen, véél nagels en véél koppen. Bij nader inzien deel ik een aanvullende gedachte zoals deze graag bij mijn nieuwe profielfoto, maar het lege zwarte vlak is op dat moment al een feit.
Sinds enkele dagen hoor ik in verschillende van mijn persoonlijke kringen verwijten ontstaan. ‘Waarom heeft hij/zij/x niets geplaatst?’, vraagt een kennis mij. ‘Ik vind dat typisch dat zo iemand daar niet aan wil deelnemen,’ luidt een ander vonnis. Als je het mij vraagt zijn dit jammere conclusies. Blijft het niet waardevoller om de persoon in kwestie er simpelweg naar te vragen? Het wakkert hopelijk een boeiende dialoog aan om zo samen de problemen bloot te leggen die we al veel te lang negeren. Is dat niet wat we, naast structurele verandering, willen op het einde van de rit?
Toegegeven, ik maak me tevens weleens aan dergelijke gedachten schuldig: ‘Het duurt toch niet lang om snel een bericht te delen?’ Of zelfs met de klimaatmars vorig jaar – al vallen beide crisissen in geen geval te vergelijken – betrap ik me er even op dat ik denk: ‘Waarom zou je nu niet in Brussel gaan betogen?’ Toch ben ik evenzeer tijdens sommige protestdagen achter mijn veilige schoolbank blijven zitten. In onze vrije tijd gaan we op dat moment wel veelvuldig met elkaar in dialoog over waarom protesteren én over waarom thuisblijven. We moeten inderdaad van ons laten horen, maar iedereen heeft logischerwijs een andere manier om aandacht te vestigen op het probleem. Al is dit zwijgzame verandering in je eigen omgeving of luidkeels activisme.
Een zwarte foto delen op sociale media verschaft niemand, mezelf inbegrepen, een ethische vrijkaart voor de komende jaren. Durven we het probleem bij onszelf aanpakken en op fundamenteel niveau onze mentaliteit wijzigen? De vele acties op sociale media die het internet al een tijdje in de ban houden, beschikken over meer kracht en doeltreffendheid dan men zich kan indenken. Deze initiatieven blijven een essentieel begin, maar zeker niet de enige stap. Onszelf informeren of petities tekenen zijn eveneens belangrijke onderdelen in de wereldwijde schreeuw om gerechtigheid, zeker als niet-gekleurde mensen. Laten we de tijd nemen om de opinie van anderen te aanhoren of verzamel je bubbel voor een avondje Netflix met educatieve documentaires en films.
Sociale media zetten deze mogelijkheden eindelijk in de publieke kijker. Misschien vereenzelvigen we door deze impact de persoon, die niets gedeeld heeft, meteen met diens Instagramaccount. We weten al langer dan vandaag dat de digitale wereld niet altijd de waarheid spreekt. Zodoende getuigt niets op Facebook plaatsen misschien niet noodzakelijk van desinteresse. Wie echter racisme aanschouwt en schouderophalend zijn hoofd afwendt of goedkeurend knikt, mag mij wel zonder pardon uit zijn vriendenlijst schrappen.
Een stilzwijgen op sociale media maakt je niet automatisch onverschillig of racistisch. Een boodschap op Instagram delen kroont je tevens niet meteen tot wereldverbeteraar. Ik vind het jammer dat de online acties op zichzelf weer veel verdeeldheid zaaien en een gesprek vaak uitblijft. Is 2020 een verloren hoofdstuk of een kans op een geheel nieuw boek? We zullen zien. De maatschappij vertelt echter al te vaak een wij-zijverhaal. Het is aan onszelf om eindelijk het plot te herschrijven.
Aanvullende informatie:
In het vorige artikel van READA lees je meer over de kracht van onze stemmen in de strijd tegen racisme. Voorbeelden van relevante films vind je onder andere hier. Wie echter liever leest, kan zich in enkele boeken verdiepen. Wil je je vervolgens graag onderdompelen in de opinie van een ander? Maak dan zeker vijftien minuten van je tijd vrij om de uitgebreide en heldere video van cartooniste Chrostin, bekend van de ‘Slimste Mens’, te ontdekken. Last but not least bestaan er talloze petities die wachten op een handtekening. Laten we bovendien onthouden dat de relevantie van het probleem niet wegebt met de tijd.
[tooltip tip=”Clemence drinkt graag thee, knuffelt graag met haar katten en dat is het wel zo’n beetje.”]Clemence Van Ginneken[/tooltip]