Stel je voor: na een lang, zalig weekend kijk je niet in je agenda om te zien welke toetsen je hebt voor de volgende week, maar je herleest de spelinstructies nog eens voor de game die maandag om 8u25 begint. Dit is voor ons ondenkbaar, zeker omdat games juist worden zwartgemaakt door leerkrachten of ouders. Spelletjes worden gezien als een dom tijdverdrijf of zelfs tijdverlies. Lesgeven vervangen door spelen lijkt misschien voor de meesten een complete absurditeit, maar voor de gamers onder ons is het een stiekeme droom. Het is daarom belangrijk dat we de kracht en essentie van het spelen niet te snel vergeten.
In 1938 werd het boek Homo Ludens uitgebracht door de Nederlandse historicus Johan Huizinga. Daarin legt hij uit wat het belang en het nut van spelen is voor mensen. Huizinga definiëert een spel als een activiteit buiten de realiteit, of beter: een weerspiegeling ervan.
Als een spel geen belang heeft, de maatschappelijke regels niet respecteert, waarom zouden we dan spelen? Om iets te leren! Ons huidig onderwijssysteem ontstond in de industriële revolutie met het doel mensen te creëren die dienstig zijn en later werk kunnen verrichten. De lessen horen een voorbereiding te zijn op het volwassen leven, maar als het erop aankomt, kijkt men niet enkel naar de uitslagen die je in het middelbaar of de universiteit hebt neergezet. Integendeel, de manier waarop je handelt in situaties is veel belangrijker. School focust zich vooral op het memoriseren van kennis die niet altijd een directe toepassing kent in het echte leven. Je moet bijvoorbeeld de verschillende types zuilen kennen van het oude Griekenland, maar je gaat toch geen tempel bouwen? Waarom in godsnaam moet ik deze dingen studeren, als ze mij toch niets bijbrengen? Een veel voorkomend antwoord op deze vraag is dat je moet denken op lange termijn, dat deze kennis een deur kan openen naar latere opportuniteiten en je bovendien leert hoe je moet studeren. Daarom heeft naar de les gaan geen onmiddellijke nut. In een spel daarentegen krijgt alles een directe motivatie.
De rol van de speler varieert naargelang de context van het spel. Een vertelling is een heel doeltreffende en natuurlijke methode om informatie te memoriseren. In plaats van alle informatie in een boek samen te voegen, vervat een spel de feiten in een verhaal met een protagonist, een missie, tegenslagen en hopelijk een overwinning op het einde. De vertelling bundelt dus de complexe gegevens en geeft het een nieuw vorm. In een doorsnee les is het echter vreemd en moeilijk om duidelijke voorbeeld te creëren rond de stof. Sommige historisch geïnspireerde games zoals Assassin’s Creed slagen er heel goed in om moeilijke informatie uit de schoolboeken in een game te steken en daarbij een boeiend verhaal te creëren.
Volgens Huizinga hebben spelletjes wel degelijk een opvoedkundig nut. Als kinderen spelen, beoefenen ze vaak het leven van een volwassen. Zo leren kinderen dat er regels, competities, rollen, prijzen en gevaren zijn. Dit gebeurt echter in een veilige omgeving, waar falen mogelijk is. Hoe komt het toch dat we die ongelooflijk grote kracht van het spelen zijn vergeten?
Op onze school heeft deze speelsheid desalniettemin aan interesse gewonnen. Zo integreert leerkracht Nederlands Mitte Schroeven het concept Classcraft in de klas. Het spel, dat iedereen online kan vinden, is gebaseerd op het verdienen van punten. Dat allemaal in een fantasierijk jasje waarbij de leerlingen een eigen functie en rol, zoals bijvoorbeeld een magiër, beoefenen. Wij ondervroegen enkele leerlingen uit 4Wb die de game tijdens de les Nederlands spelen.
Louis Gillard: ‘Door het uitvoeren van taken of goed mee te werken, verdien je punten waardoor je je naar de top kan toewerken. Toch denk ik niet dat het voor alles geschikt is. Denk maar aan vakken zoals wiskunde of fysica.’
Niels Van Linden: ‘Je merkt dat onze klas enthousiaster en daardoor gemotiveerder aan de slag gaat. Bovendien ervaar ik de lessen Nederlands niet meer zo saai als vroeger, wat zeker een meerwaarde is.’
Jenthe Peleman: ‘Vaak denk ik bij bepaalde vakken dat het wel eens wat interactiever mag. Classcraft is zeker een stap in de goede richting aangezien de klassfeer er enorm op vooruit gaat. Het spel draait namelijk ook om samenwerken en elkaar uit de nood helpen.’
Het concept zorgt duidelijk voor vele positieve reacties. Leerlingen hebben behoefte aan variatie en concrete toepassingen. Waarom doen we hier niet vaker iets mee? Een andere invulling van de les werkt niet automatisch een achteruitgang van het leervermogen in de hand. De leerlingen die reeds vertrouwd zijn met een systeem zoals Classcraft bewijzen ons het tegendeel.
Een online spel is allesbehalve de enige manier waarop leerstof op een alternatieve wijze aangereikt kan worden. Een geslaagde poging is het zeker en vast. Er zijn namelijk ontelbaar veel aspecten uit games die heel toepasbaar zijn op ons onderwijssysteem. Een mens is gemaakt om spelenderwijs te leren en te ontdekken.
Wil je graag het vorige artikel over Anderwijs, onze nieuwe reeks die het onderwijssysteem onder de loep neemt, herlezen? Klik dan hier!
Geschreven door
Lucas Bogaerts
Clemence Van Ginneken