De acht bergen – Paolo Cognetti

 

De acht bergen, Cognetti’s meest gerenommeerde boek, vertelt over Piëtro, een stadsjongen uit Milaan, die tijdens zijn jaarlijkse reis naar Grana, een schamel Italiaans bergdorpje, de eenvoudige herdersjongen Bruno ontmoet. Samen beleven ze fameuze avonturen in de heuvels en valleien van Grana en daaruit ontspruit een onvoorwaardelijke vriendschap.

Het berglandschap is het centrale motief, want het is de stichtingsmythe van Piëtro’s gezin. Zijn ouders hebben hier elkaar leren kennen en zijn daarenboven aan de voet van de Tre Cime di Lavaredo getrouwd. Het boek symboliseert enkele zwaarwegende thema’s uit de literatuur zoals liefde, dood, natuur, lot en geluk. Het verkreeg in 2017 zowel de meest prestigieuze Italiaanse literatuurprijs ‘Premio Strega’ als de ‘ITAS Mountain Book Award 2017 – verhalende categorie’ als de Franse ‘Prix Médicis étranger’. Is de verdienste van het boek voldoende om deze prijzen te verdienen? Is het zijn monumentale valeur in het literaire milieu dus waardig?

 

Het succesverhaal van de roman zit zich in de beeldschone verwoordingen over de Italiaanse Alpen. Volgens Bart Moeyaert is Cognetti dan ook een tovenaar, aangezien hij leven kan blazen tussen zijn bladzijden, alsof de berggeiten mekkeren en de rotsen echt rommelen (Bart Moeyaert’s review of De acht bergen, 2017).

Ook ‘The New York Times’ beschrijft zijn schrijfstijl als bewonderenswaardig: “You can feel the cycles of nature as the narrative unfolds (Times, 2018). Cognetti toont de pure, ontblote natuur waar personages het drukke Milaan voor abandonneren, alsof hij het stadse mentaliteit het zwijgen wil opleggen, pek over haar wil uitstorten. Het voortdurende hoogwater van ambulances en tienermoeders laat hij achter zich, naar de eeuwenoude springaders van gletsjers, zoals de schrijver verwoordt: “Dat de zomer herinneringen net zo uitwist als ze sneeuw doet smelten, maar dat de gletsjer de sneeuw is van winters uit het verleden, een herinnering aan een winter die niet vergeten wil worden” (Cognetti et al., 2017, p. 145).

Als je je doorvoeld situeert in de roman is het alsof je zelf alpinist bent in het amoureuze, Italiaanse hoogland, kijkend naar de sneeuwige toppen langs de Monte Rosa, langs vegetaties als pezza, arula en brenga. “Het voelt alsof je vanuit de wereld van de mens het rijk van de reuzen betreedt, een arctische wereld die dreigt uitstekend boven de zomerse weiden” (Cognetti et al., 2017, p. 14). Desondanks blijft het een groot vraagteken wat er zich tijdens de winter, in het stadsleven afspeelt. Cognetti verwoordt in een interview met Thomas de Veen voor NRC nieuws dat de lezer zelf moet uitmaken wat er in Milaan gebeurt. Hij zegt te houden van een verhaalstijl waarin het meeste materiaal waaruit een verhaal is opgebouwd onder het wateroppervlak blijft. Je ziet maar het topje van de ijsberg (De Veen, 2018).

 

“The Eight Mountains is a story of relationships – not just with the mountains around the village of Grana, but also between people.” (Times, 2018). Hoewel de natuur een fundamentele rol speelt in het verhaal, zijn de emotionele banden tussen Piëtro en zijn vader, evenals de vriendschap tussen Piëtro en Bruno, minstens zo essentieel.

“De vader-zoonrelatie is een intrigerende constante in het verhaal” (Poll, 2018b) Giovanni, de vader van Piëtro is één en al bravoure en eigenzinnigheid. Als een pad te lang is voor hem, gaat hij recht omhoog. Hij is onverdraagzaam en voert elk moment van zijn leven een strijd tegen de wereld. Dagelijks gaat hij stug naar de fabriek als een schip op de stormachtige zee, geen sein of anker om hem te behoeden. Enkel in de bergen komt hij tot rust en kan hij zich ontbloten, contemplatief nadenken over filosofische materie, een luisterend oor zijn voor zijn zoon. “The language of nature is the only one in which Pietro’s father is fluent” (Times, 2018). Het lijkt alsof Piëtro twee verschillende vaders kent, waar helaas die van de stad domineert. “Onze vriendschap woonde op de berg, en wat er beneden gebeurde mocht dat niet aanraken” (Cognetti et al., 2017, p. 192).

Ook de vriendschap tussen Piëtro en Bruno betast Cognetti met zijn geduldig proza. Ze lijken elkaar eeuwenlang te kennen en toch lijken ze niets van elkaar te weten. Het voelt alsof hun vriendschap een regenboog is met kleuren die nooit verbleken.

 

Kortom, Cognetti verdient elke literaire onderscheiding, ‘De acht bergen’ is een meesterwerk. Cognetti weet het publiek in te palmen met zijn psychologische, metaforische schrijfstijl. Hij toont paden die vele romanschrijvers niet betreden. Hij slaagt erin de Spartaanse levensstijl van bergbewoners in obstinate winters te romantiseren en onze minuscule positie tegenover moeder natuur correcter te leren bevatten: “Cognetti captures the elation and melancholy that comes with reaching a spectacular summit, only to realise the minuscule part we play in the panorama of life” (Times, 2018).

 

Karel Stoffelen

bibliografie:

1. Poll, M. (2018, 8 februari). Twee jongens in bezit van de bergen. NRC. https://www.nrc.nl/nieuws/2017/09/15/twee-jongens-in-bezit-van-de-bergen-13000597-a1573530
2. Bart Moeyaert’s review of De acht bergen. (2017, 3 oktober). https://www.goodreads.com/review/show/2142190477
3. De Veen, T. (2018, 8 februari). ‘In de bergen kan ik alles  op mijn manier doen’. NRC. https://www.nrc.nl/nieuws/2018/02/08/in-de-bergen-kan-ik-alles-op-mijn-manier-doen-a1591550#:~:text=Paolo%20Cognetti%20Met%20De%20acht,meer%20je%20best%20te%20doen.
4. East, B. (2018, 21 maart). The Eight Mountains by Paolo Cognetti review – friends in high places. the Guardian. https://www.theguardian.com/books/2018/mar/18/eight-mountains-paolo-cognetti-review
5. https://www.nytimes.com/2018/05/18/books/review/animal-gazer-edgardo-franzosini.html
6. Cognetti, P., Krone, P., & Boeke, Y. (2017). De acht bergen. De Bezige Bij.